Gelişen teknoloji, günümüzde hayatımızı kolaylaştıran birçok yeni araç-gereçle tanıştırdı ve buna büyük bir hızla devam etmektedir. Teknolojik gelişmelerin endüstriyel alanda oynadığı rol ise göz ardı edilemez. Geçmişten günümüze bu gelişmelerin ilk aşaması 1784 yılında buharlı makinelerin kullanılmaya başlanmasıyla görülen "Endüstri 1.0" sürecidir. Bu süreçte buharlı mekanik üretim tesisleri kurulurken, 1870 yılında "Endüstri 2.0" ortaya çıkmıştır. Artık elektrik enerjisi büyük bir kaynak halini almış, seri üretime geçilmiştir. 1969’da elektroniğin ve bilgi sistemi teknolojisinin ortaya çıkmasıyla seri otomasyon üretimini getiren Endüstri 3.0 başlamıştır. Endüstri 4.0 süreci ise şu anda içinde bulunduğumuz süreçtir ve siber sistemlerin fiziksel sistemlerle entegre bir şekilde kullanılmaya başlamıştır.
Endüstri 4.0 devrimi, temelinde bulundurduğu gelişmiş teknolojiyi kullanarak sanayi işletmelerini daha fazla dijitalleştirmeyi amaçlamaktadır. Elindeki her veriyi barındıran, zamandan tasarruf sağlayan, rapor haline getiren ve verimliliği artıran bu devrim; siber sistemler ve fiziksel sistemler ile çevrimiçi ağlar arasında bir uyum oluşturur. İlk olarak bir Alman fuarında anılıp Alman hükümetince birçok alanda oldukça tercih edilmesinin yanı sıra, günümüzde dünyanın birçok ülkesine yayılmıştır. Destekçilerinin arasında Japonya ve ABD ilk sıralardadır. Pratik ve hızlı üretim teknolojisine sahip olan Endüstri 4.0, temel olarak zararı önlemeyi amaçlar.
Endüstri 4.0 Yapısı
Endüstri 4.0, diğer adıyla 4. Sanayi Devrimi, endüstriyel alandaki önemli yükselme noktalarından biridir. Yani büyük bir dönüşüm süreci olarak kabul edilir. Temelinde üç bölümden oluşur. Bunlar; hizmetlerin interneti, nesnelerin interneti ve siber – fiziksel sistemlerdir.
- Nesnelerin İnterneti (IOT); aralarında veri iletişimi olan mekanik nesneler, dijital makineler, bilgi işlem cihazları veya benzersiz tanımlayıcıların insan eline ihtiyaç duymadan ağ üzerinden veri alışverişi yapabilmeleridir.
- Hizmetlerin İnterneti (IOS); internet ağında hizmet sağlayan ve tüketicinin bir araya geldiği sistemdir.
- Siber-fiziksel sistemler (CPS); sensörler ve güç aktarım mekanizmalarını kullanarak fiziksel dünyayı ve sanal dünyayı birbirine bağlayan sistemdir.
Endüstri 4.0’ın Uygulamaları Nelerdir?
Teknolojik gelişmelerde, "Endüstri 4.0 nedir?” sorusu kadar "Endüstri 4.0 nasıl işliyor?" sorusuna da rastlanmaktadır. Bu izlere örnek olarak; büyük veri, sanal gerçeklik, yapay zekâ, blockchain, e-ticaret, akıllı şehirler, robotik sistemler, üç boyutlu baskılar, yenilenebilir enerji ve bu gibi birçok örnek verilebilir.
Büyük Veri (Big Data): İnternette oldukça büyük bir veri ağı yani bilgi havuzu bulunmasının yanı sıra bu verilerin kimisi çöplük olarak nitelendirilirken kimisi çok gereklidir. Bazı yazılımların ve şirketlerin; mantık ve anlam ifade eden verileri bir araya toplayıp araştırmalar için kaynak olarak kullanması, sınıflandırması ve stoklaması ise büyük veri olarak tanımlanır.
Akıllı Şehirler: Bu uygulamanın amacı, gelişmiş akıllı teknolojileri kullanarak insanların yaşam kalitesini artırmaktır. Ulaşım, enerji ve kamu hizmetleri gibi şehir hizmetlerinin kalitesinin ve performansının yükseltilmesi için araştırmalar yapılır. Kaynak tüketimi ve zararı önlemek için toplam maliyetleri azaltmak adına bilgi ve iletişim teknolojilerinden yararlanılır.
Blockchain: Blockchain; açık, sıralı, şeffaf, dağınık ve zaman işaretli bir veri kayıt sistemidir ve burada şifrelenmiş işlemlerin takibi yapılır. Veri tabanı ile aynı değildir. Çünkü bu sistemde veriler birbirine zincir halkaları gibi şifrelerle bağlanmıştır ve birçok kurum ile dağınık olarak paylaşılabilirler. Bu sisteme kaydedilen veriler değiştirilemez veya silinemez.
Endüstri 4.0 Örnekleri
Akıllı Fabrikalar: Diğer bir adıyla dijital fabrikalar, otomasyon sistemlerle yapılmaktadır. Üretimde verimliliği artırmayı amaçlar. Üretimi anlık olarak takip edebilir ve uzaktan müdahale edilebilir. Oldukça gelişmiş ve geleceğe yönelik sistemlerdir.
Akıllı Robotlar: Endüstriyel robotların aksine yapay zeka ile donatılmış bu otomasyon robotlar, insanların düzenli kontrolüne gerek duymazlar. Akıllı robotlar sayesinde güvenlik ve sağlık riski bulunan işlerde insanlar korunmuş olur ve süreç daha iyi işler.
Bulut Bilişim Sistemi: Bir tür veri depolama ve paylaşım hizmeti olan bulut bilişim sistemlerine bilgisayardan erişim sağlanabilir. Depolanan veriler; istenilen zaman ve istenilen yerde kullanıcılar arasında paylaşım sağlıyor.
3D Yazıcılar: Bu sistemde, programda tasarlanan modeller; üç boyutlu katmanlama teknolojisi ile plastiğin eritilmesinin ardından yazıcı vasıtasıyla elle tutulur bir materyal haline dönüştürür. Endüstride en başta otomotiv, tıp, havacılık gibi alanlarda oldukça rağbet gören bu sistem, düşük maliyetle araç-gereç üretmek için tasarlanmıştır.
Endüstri 4.0’ın Muhtemel Avantajları
Çevreye zararı en aza indiren verimlilik esaslı bir üretim geçekleşir. Maliyetin yüksek düzeyde azalması ve yeni iş kolları ile iş modellerinin oluşması imkanlarını doğurur. Tehlikeli ortamlarda insan çalışanların sağlık ve güvenliklerinin garanti olmamasının yanı sıra tedarik zincirlerinin kontrollerinin daha da kolaylaşmasına imkan sağlayacaktır. Bilgisayar kontrolü sayesinde daha güvenilir, tutarlı, verimli çıktılar alınabilir. Öte yandan da birçok işletme için kazançlar ve pazar payı artacaktır.
Endüstri 4.0’ın Muhtemel Dezavantajları
Yeni iş alanlarının oluşması beklense de aynı şekilde bazı geleneksel mesleklerin de yok olması muhtemeldir. Artan dünya nüfusunu göz önünde bulundurursak yok olan meslek grupları karşısında işsizlik de artabilir. Başlangıçta oluşan yüksek maliyetler riskli işler için zararı mümkün kılabilir.
